Prawo do wynagrodzenia ustawowego, o którym mowa w art. 70 ust. 2¹ Ustawy ma charakter prawa podmiotowego, więc umowne przeniesienie/zrzeczenie się tego uprawnienia zostanie, uznane za nieważne. Ponadto zrzeczenie się tantiem w umowie zawartej pomiędzy wykonawcą a producentem nie może mieć skutku wobec podmiotu korzystającego z utworu audiowizualnego, ponieważ obowiązek ich zapłaty wynika nie z umowy, a z Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zatem podmiot zobowiązany do zapłaty tantiem powinien je uregulować za pośrednictwem właściwej OZZ, a ta z kolei wypłacić je uprawnionym artystom wykonawcom.

Podstawę prawną, z której wynika obowiązek zapłaty tantiem przez użytkowników stanowi Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 roku z późn. zmianami, a egzekwowaniem tantiem od użytkowników, zajmują się organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi („OZZ”), działające na mocy zezwoleń ministra właściwego ds. kultury.

Uprawnieni, którzy powierzają swoje prawa w zarząd ZASP poprzez zawarcie z ZASP umowy zyskują pewność, że otrzymają należne im tantiemy. ZASP zarządzając ich prawami negocjuje i podpisuje z użytkownikami umowy, określające zasady uiszczania takiego wynagrodzenia, w oparciu o nie pobiera od użytkowników należne tantiemy, a następnie, dokonuje ich podziału i wypłaty na rzecz uprawnionych. Od otrzymanych od użytkowników kwot wynagrodzeń ZASP dokonuje potrąceń na pokrycie kosztów zbiorowego zarządzania, a wyliczeń wynagrodzeń należnych uprawnionym, ich podziału i wypłaty na rzecz uprawnionych dokonuje w oparciu o zasady określone szczegółowo w Regulaminie repartycji.

W przypadku, gdy użytkownik uchyla się od płacenia wynagrodzenia należnego uprawnionym ZASP, wykorzystując dostępne prawem środki, w tym również występując przeciwko takim użytkownikom na drogę sądową, podejmuje działania, których celem jest zainkasowanie tych należności.

Dyrektywa ta, stanowi odpowiedź UE na aktualne wyzwania w zakresie prawa autorskiego, związane z rozwojem technologii cyfrowych, który zmienia znacząco sposób, w jaki tworzy się, produkuje i w jaki korzysta się z utworów audiowizualnych.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który jest aktualnie procedowany to istotny z punktu widzenia artystów wykonawców akt prawny. Jego celem jest wdrożenie do polskiego porządku prawnego unijnej dyrektywy 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 roku w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym, regulującej m.in. kwestię wynagrodzenia za eksploatację utworów audiowizualnych w internecie.

Art. 70 ust. 2¹ gwarantuje współtwórcom utworu audiowizualnego prawo do dodatkowego wynagrodzenia za eksploatację utworu na różnych polach eksploatacji, w szczególności z tytułu wyświetlania w kinach, publicznego odtwarzania, nadawania i reprodukowania.
Poza tym z art. 70 ust. 3 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wynika obowiązek zapłaty przez użytkowników wynagrodzenia właśnie za pośrednictwem właściwiej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi, czyli w przypadku aktorów, za pośrednictwem ZASP.

Art. 70 ust. 2¹ i ust. 3 brzmienie:
„Art. 70
2¹ Współtwórcy utworu audiowizualnego oraz artyści wykonawcy są uprawnieni do:
1) wynagrodzenia proporcjonalnego do wpływów z tytułu wyświetlania utworu audiowizualnego w kinach;
2) stosownego wynagrodzenia z tytułu najmu egzemplarzy utworów audiowizualnych i ich publicznego odtwarzania;
3) stosownego wynagrodzenia z tytułu nadawania utworu w telewizji lub poprzez inne środki publicznego udostępniania utworów;
4) stosownego wynagrodzenia z tytułu reprodukowania utworu audiowizualnego na egzemplarzu przeznaczonym do własnego użytku osobistego.
Korzystający z utworu audiowizualnego wypłaca wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 2¹, za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.”

Dyrektywa Unijna 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym stawia sobie za cel dostosowanie zapisów unijnego prawa autorskiego do wymogów rozwijającej się gospodarki cyfrowej. Ma za zadanie min. uregulować kwestię wynagrodzenia za eksploatację utworów audiowizualnych w internecie. Obecnie obowiązek zapłaty tantiem spoczywa na użytkownikach rozpowszechniających utwory z wyłączeniem platform streamingowych.

Pole eksploatacji to sposób w jaki może zostać wykorzystany utwór / artystyczne wykonanie aktorskie zawarte w utworze. Polami eksploatacji są na przykład:

§ w zakresie utrwalania i zwielokrotniania:

• wytwarzanie egzemplarzy utworu określoną techniką np. drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego, cyfrową

§ w zakresie obrotu oryginałem utworu lub jego egzemplarzami:  

• wprowadzanie do obrotu
• użyczenie
• najem

§ w zakresie rozpowszechniania utworu:

• publiczne wykonanie,
• wyświetlenie
• odtworzenie
• nadawanie
• reemitowanie
• publiczne udostępnianie w taki sposób, aby każdy  mógł mieć dostęp do niego w miejscu i czasie przez siebie wybranym